Een belangrijk onderdeel in de auto is de koppeling en iedereen weet dat het meest linkse pedaal in de auto die functie heeft. Omdat na het starten het inwendige van de motor constant draait maar de wielen van de auto langzamer, sneller en soms geheel niet moeten draaien is er onderdeel nodig dat motor en wielen ontkoppelt.
Gek dat de benaming van dat onderdeel koppeling is terwijl als je hem bedient er juist ontkoppeld wordt.
Het toerental waarmee de motor draait is begrensd tussen een minimale en maximale draaisnelheid. Komt het toerental onder het minimum dan slaat de motor af, komt het toerental boven het maximum dan wordt de motor beschadigd.
Als de omwentelsnelheid van de motor, via de koppeling, één op één naar de wielen gevoerd zou worden dan resulteert dat in een slechte acceleratie of lage topsnelheid.
Daarom is er tussen wielen en motor een versnellingsbak geschakeld.
Ook weer raar dat de naam versnellingsbak is terwijl als je de werking volgt de benaming vertragingsbak beter zou kloppen. De overbrengingsverhouding is in geen enkele versnelling gelijk aan 1 of kleiner. De motor draait dus altijd met een hoger toerental als dat de wielen draaien. Met andere woorden de draaisnelheid van de motor wordt vertraagd aan de wielen doorgegeven.
De werking van de verschillende onderdelen
De werking van de koppeling wordt uitgelegd aan de hand van een dwarsdoorsnede van de verschillende onderdelen.
Gekoppelde situatie
Het vliegwiel(1) wordt met 6 bouten op het uiteinde van de krukas gemonteerd en draait met dezelfde snelheid als het toerental van de motor. Aan de buitenzijde van het vliegwiel(1) zit de starterkrans waarop de startmotor aandrijft. Op de koppelingsplaat(3) is met popnagels(4) een stroeve voering(2) aangebracht.
In ruststand wordt de koppelingsplaat(3) met voering(2) door de drukgroep(5) tegen het vliegwiel(1) gedrukt. De drukgroep(5) zorgt er voor dat de koppelingsplaat en het vliegwiel een niet slippende verbinding vormen. Omdat in het midden van de koppelingsplaat(3) een vertanding is aangebracht waarmee deze over de priseas(10) geschoven wordt draait de versnellingsbak met dezelfde snelheid als de motor.
Het vliegwiel, de drukgroep en de koppelingsplaat vormen de verbinding tussen de motor en de versnellingsbak.
Ontkoppelde situatie
Als het koppelingspedaal ingedrukt wordt wordt de koppelingskabel(12) korter waardoor de onderzijde van de koppelingshefboom(11) (op de tekening) naar rechts gaat. Een veer op de hefboom(9) op het scharnierpunt van de koppelingshefboom(11) zorgt ervoor dat deze in ruststand weer naar links gaat.
De bovenzijde van de koppelingshefboom(11) is met een borgveer(8} met het druklager(7) verbonden en dat zal als het pedaal ingedrukt wordt naar links bewegen. Het druklager(7) zal de vingers(6) van de drukgroep(5) indrukken waardoor de koppelingsplaat(3) loskomt van het vliegwiel(1).
De voorbereidingen bij de vervanging
Zorg er voor dat op het moment van in en uit bouwen weinig tegen zit. Als er dan iets vervangen moet worden kan er bij het inkopen van materiaal gelijk rekening gehouden worden met deze extra's.
Dit geldt voor al het bevestigingsmateriaal. Andere onderdelen die bij demontage af kunnen breken zijn motorsteunen, het ophangrubber van de versnellingsbak doordat er bij het lichten van de motor een lichte tordering optreed.
Als laatste voorbereiding zal je moeten weten welk soort koppelingsplaat, drukgroep en vliegwiel er tussen motor en bak gemonteerd zit. Als, zoals we in de volksmond zeggen “de koppelingsplaat vervangen wordt” dan worden drukgroep en druklager ook gelijk vernieuwd. Ook bij weinig slijtage gaat het altijd om een complete set met onderdelen.
Het gereedschap voor de klus
Divers standaard gereedschap waaronder:
• verschillende steek en ringsleutels. 8 mm t/m 20 mm.
• doppenset.
• garagekrik met steunbalkjes (hout / ijzer).
• middelen om te ontvetten en te smeren. (extra informatie aan het einde van dit artikel).
• niet noodzakelijk maar wel erg handig is een motortakel.
Onderstaande beschrijving van demontage en montage van de koppeling betreft een algemene beschrijving, maar het principe blijft gelijk. De afbeeldingen kunnen daarom dus enigszins afwijken van de situatie die u bij uw eigen auto aantreft. (Bijvoorbeeld het aantal bevestigings bouten e.d.)
Welke type onderdelen komen we tegen? Welke moeten we vervangen?
• De koppelingsplaat
• De complete drukgroep
• Het koppelingsdruklager
Voordat je de versnellingsbak van de motor scheidt moeten bij de FIAT Ducato de volgende bouten losgehaald worden en kunnen daarna de beide aandrijfassen uit de ashelften getrokken worden:
(Zet de drie tripoïdlagertjes even met een lint of elastiek vast, voorat je ze volledig uit de beker van de ashelft trekt, zodat ze niet van hun as af kunnen schuiven! Deze zijn namelijk NIET geborgd!!! Anders liggen zo alle naaldlagertjes eruit.
Natuurlijk moet je ook niet vergeten even het versnellings-stangenstelsel met kabel los te halen (zit met één boutje vast op de schakelstang die de bak inloopt)
Voorbeelden van koppelingsonderdelen:
De foto's van de verschillende stappen:
Van de koppelingskabel wordt met de stelmof de lengte van de buitenkabel gevarieerd ten opzichte van de binnenkabel. Bij het intrappen van het pedaal moet er 2 a 2 1/2 cm niets gebeuren (vrije slag) voordat de koppeling hefboom in beweging wordt gezet. (het indrukken gaat dan zwaarder) Als de stelmof langer wordt dan zal de vrije slag kleiner worden. Controleer tijdens een proefrit of de koppeling bij intrappen goed ontkoppeld en tijdens rijden bij plotseling stevig gas geven ( in de eerste versnelling) niet slipt.
Extra informatie
Bij de werkzaamheden is, zoals je op verschillende foto's kunt zien, gebruik gemaakt van verschillende producten van het merk Innotec.
Ultra Clean
Ultra Clean is een snelle, sterk werkende ontvetter en reiniger voor nagenoeg alle te ontvetten onderdelen. Voorkomt de verspreiding van gevaarlijke stofdeeltjes.
• Ontvet diep en krachtig.
• Verwijdert teer, tectyl en diverse wassoorten.
• Langere inwerktijd voor optimale reiniging.
• Verdampt zonder resten achter te laten.
• Ook geschikt voor schijfremmen, trommelremmen, koppelingsdelen, motordelen en elektrische verbindingen.
Ceramic Grease Spray
Ceramic Grease Spray is een duurzaam hoogwaardig keramisch vet. Het is speciaal ontwikkeld voor applicaties waar een hoge druk- en temperatuurbestendigheid vereist is. Vanwege de unieke samenstelling kent het product ook onder zware omstandigheden geen vloeiing. Omdat hierdoor vast vreten en hinderlijke bijgeluiden worden voorkomen (anti-seizewerking), is het uitstekend geschikt voor remblokken, uitlaatsystemen en machineonderdelen.
• Handig verspuitbaar op grote en kleinere oppervlakken.
• Optimale smering, zelfs onder zware omstandigheden.
• Consistentie volgens NLGI: 2.
• Bestand tegen temperaturen tot 1200°C.
• Drukbestendig tot 235 kg (volgens IP 239).
• Roestwerend (B, volgens SKF Emcor).
• Bestand tegen water en zuren.
• Voorkomt vastvreten van R.V.S.-verbindingen.
• Werkt als isolator tussen verbindingen van verschillende metalen.
• Metaalvrij, dus veilig voor ABS-, ASR- en ESP-systemen.
Tot slot
De klus is (zonder tegenslagen) goed in 1 dag te doen. Als je geen motortakel hebt is het aan te raden een extra paar (technische) handjes te regelen. Want de versnellingsbak weegt alleen al al gauw zo'n 40 kg.
Daarbiji is het natuurlijk wel zo gezellig tijdens de werkzaamheden en twee man zien er tenslotte meer dan één. Een indicatie van de kosten van een complete set drukgroep, koppelingsplaat en druklager voor een FIAT Ducato ligt tussen de € 250,- en € 300,-- incl. BTW.
Met dank aan Ronald Bouman voor het gebruik van zijn informatie (http://www.ronaldbouman.com)
Alle rechten voorbehouden. Alle tekst, foto's en tekeningen van deze uitgave mogen gebruikt worden voor niet commerciële doeleinden met vermelding van de naam van de auteur. Voor commercieel gebruik mag niets van dit artikel worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens bestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, het zij elektronisch, mechanisch, door foto kopieën, opname, of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de auteur.
De auteur is in geen geval aansprakelijk voor eventuele schade, daaronder zonder enige beperking begrepen directe schade, indirecte schade, incidentele schade, speciale schade, strafrechtelijke sancties, gevolgschade of andere schade (daaronder zonder enige beperking begrepen misgelopen winsten, inkomstendervingen of vergelijkbare economische verliezen) als gevolg van een handeling, onrechtmatige daad of andere oorzaak, voortvloeiend uit het gebruik of de onmogelijkheid tot het gebruik van het materiaal dat in dit artikel of in een gekoppelde artikel beschikbaar is, zelfs indien hij van de mogelijkheid van een dergelijke schade op de hoogte is gesteld. Evenmin is hij aansprakelijk voor eventuele claims van derden.